बोनस शेअर | बोनस शेअर म्हणजे काय? | Bonus Share | What is bonus share
बोनस शेअरचा अर्थ,
बोनस शेअर समजून घेण्यासाठी आधी बोनसचा अर्थ काय आहे हे समजून घेऊ.
बोनसचा हिंदी अर्थ – अतिरिक्त लाभ (प्रिमियम), किंवा बक्षीस (भेट),
आणि अशा प्रकारे बोनस शेअर्स म्हणजे अतिरिक्त शेअर्स,
अनेकदा आपण ऐकतो, “ XYZ कंपनी बोनस शेअर जारी करते”,
अन्यथा – “ ABC बोनस शेअर जारी करणार आहे”
आता अशा परिस्थितीत दोन गोष्टी समजून घेतल्या पाहिजेत की बोनस शेअर म्हणजे काय? आणि कंपनीच्या बोनस शेअर्सच्या इश्यूचा गुंतवणूकदारांना काय फायदा होतो? आणि कंपनी बोनस शेअर्स का जारी करते?
तर मित्रांनो
आजच्या विषयात आपण ही गोष्ट सविस्तरपणे समजून घेणार आहोत – बोनस शेअर म्हणजे काय? कंपनी आणि गुंतवणूकदारांना बोनस शेअर्सचे काय फायदे आहेत? आणि कंपनी बोनस शेअर्स का जारी करते?
सर्व प्रथम पाहूया –
बोनस शेअर म्हणजे काय?
बोनस शेअर्स हे अतिरिक्त शेअर्स आहेत जे कंपनीच्या सध्याच्या शेअरहोल्डरला पूर्णपणे मोफत दिले जातात.
उदाहरणार्थ – किशोरने IFOSYS कंपनीचे 100 शेअर्स विकत घेतले आहेत आणि कंपनीने 1:1 च्या प्रमाणात बोनस शेअर जारी करण्याची घोषणा केली आहे (1 शेअरसाठी 1 बोनस) ,
तर,
अशा परिस्थितीत, किशोरला 1 शेअरसाठी 1 बोनस मिळेल, म्हणजेच 100
शेअर्सऐवजी, कंपनी किशोरला 100 अतिरिक्त शेअर्स पूर्णपणे मोफत देईल.
आणि
अशा प्रकारे, किशोरला 1:1 बोनस शेअर्स मिळाल्यानंतर, किशोरच्या खात्यातील
एकूण शेअर्सची संख्या 200 शेअर्स होतील, कोणताही अतिरिक्त खर्च न करता,
बोनस शेअर्स संदर्भात लक्षात घेण्यासारखे मुद्दे
(बोनस शेअरवरील महत्त्वाच्या सूचना)
- बोनस शेअर पूर्णपणे मोफत आहे,
- बोनस शेअर्स नेहमी अशा प्रमाणात जारी केले जातात जसे की –
1:1 म्हणजे (1 शेअरसाठी 1 बोनस)
2:1 म्हणजे (1 शेअरसाठी 2 बोनस)
3:1 म्हणजे (1 शेअरसाठी 3 बोनस)
4:1 म्हणजे (1 शेअरसाठी 4 बोनस)
- एखाद्या
गुंतवणूकदाराकडे आधीपासून असलेल्या त्या कंपनीच्या शेअर्सची संख्या
तुम्हाला मिळणाऱ्या कंपनीच्या बोनस शेअर्सची संख्या ठरवेल, जसे की – 1:1
च्या प्रमाणात बोनस शेअर्सच्या घोषणेवर, तुमच्याकडे 100 शेअर्स असल्यास,
तुम्ही तितकेच शेअर्स मिळतील म्हणजे आणखी 100 शेअर्स मिळतील आणि
तुमच्यासोबत एकूण शेअर्सची संख्या – 200 असेल. - बोनस शेअर्सच्या संदर्भात आपण ज्याकडे लक्ष दिले पाहिजे ती सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे –
बोनस शेअर्स जारी केल्याने गुंतवणूकदाराच्या “शेअर्सची संख्या” वाढते, परंतु “गुंतवणुकीची रक्कम” वाढत नाही,
कारण ज्या प्रमाणात बोनस शेअर्स दिले जातात, त्याच प्रमाणात कंपनी शेअरची किंमत कमी करते.
जसे
– समजा किशोरने INFOSYS चे 100 शेअर्स प्रति शेअर 1000 दराने विकत घेतले
आहेत आणि अशा प्रकारे किशोरने एकूण 1000 X 100 = रु 1 लाख गुंतवले आहेत,
आता समजा कंपनीने बोनस शेअर्स १:१ या प्रमाणात जारी केले,
त्यामुळे
किशोरला बोनस म्हणून एकूण 100 अतिरिक्त शेअर्स मिळतील आणि किशोरकडे एकूण
200 शेअर्स असतील, पण बोनस शेअर्स दिल्यावर कंपनीच्या शेअरची किंमत 1:1
च्या प्रमाणात कमी होईल, म्हणजेच प्रथम किंमत 1000 होती. , जी आता 500
रुपयांपर्यंत कमी केली जाईल.
आणि अशा प्रकारे किशोरने गुंतवलेली एकूण रक्कम असेल – 200 शेअर्स X 500 = रु. 1 लाख,
अशाप्रकारे,
आपण पाहिले आहे की – बोनस शेअर्स जारी केल्यामुळे, किशोरच्या शेअर्सची
संख्या दुप्पट झाली आहे, म्हणजे 100 ते 200 शेअर्स, पण दुसरीकडे शेअरची
किंमत रु. 1000 वरून निम्म्यावर आली आहे. म्हणजे रु. 500 प्रति शेअर.
आणि
याचा अर्थ – किशोरला फक्त शेअर्सच्या संख्येत वाढ झाल्याचा फायदा झाला,
परंतु त्याला कोणत्याही प्रकारचे पैसे मिळण्याच्या बाबतीत कोणताही फायदा
झाला नाही.
बोनस शेअरमधून गुंतवणूकदारांना लाभ
- शेअर्सच्या संख्येत वाढ – गुंतवणूकदाराकडे असलेल्या शेअर्सची संख्या वाढते,
- अतिरिक्त लाभांशाचा फायदा – शेअर्सची संख्या वाढवल्याने
गुंतवणूकदाराला अधिक शेअर्सवर लाभांश मिळण्याचा फायदा होतो, जसे की – वर
नमूद केलेल्या उदाहरणात किशोर ज्याच्याकडे 100 शेअर्स आहेत आणि कंपनीने
प्रति शेअर 2 रुपये लाभांश दिला तर किशोर यांना मिळालेला एकूण लाभांश – 100 x 2 = 200
परंतु
किशोरला 1:1 च्या प्रमाणात 100 अतिरिक्त शेअर बोनस मिळाल्याने, किशोरच्या
एकूण शेअर्सची संख्या 200 होईल आणि आता किशोरला 200 शेअर्सवर लाभांश मिळेल –
200 x 2 = रु. 400,
- नवीन किरकोळ गुंतवणूकदारांना फायदा
– बोनस शेअर जारी केल्यानंतर कंपनीच्या शेअरच्या किमतीत घट झाली आहे, जसे
वरील उदाहरणात बोनस जारी करण्यापूर्वी इन्फोसिसच्या शेअरची किंमत प्रति
शेअर रु 1000 होती आणि इश्यू झाल्यानंतर बोनस शेअर्स infosys शेअरची किंमत –
500 होते
अशाप्रकारे,
बोनस शेअर्स जारी केल्यामुळे, शेअर्सच्या किमती कमी होतात, ज्यामुळे नवीन
आणि लहान गुंतवणूकदार देखील सहजपणे शेअर्स खरेदी करू शकतात.
कंपनीला बोनस शेअरचे फायदे
- जेव्हा
कंपनीकडे जमा केलेला रोख राखीव निधी मोठा होतो, तेव्हा कंपनी, या राखीव
निधीला नवीन बोनस शेअर्स देऊन, तिच्या राखीव निधीचे भांडवलात रूपांतर करते. - जेव्हा
कंपनी बोनस शेअर्स जारी करते तेव्हा त्याच्या शेअर्सची किंमत कमी होते,
ज्यामुळे अधिकाधिक लोक त्या कंपनीचे शेअर्स कमी किमतीत खरेदी करू शकतात आणि
अधिक खरेदी-विक्रीमुळे शेअर मार्केटमध्ये रोख तरलता निर्माण होते. चांगले,
कंपनी बोनस शेअर का जारी करते?
कंपनीने
बोनस शेअर्स देण्यामागचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे कंपनीच्या शेअर्सची
वाढलेली किंमत कमी करणे, जेणेकरून अधिकाधिक गुंतवणूकदार आणि सामान्य
गुंतवणूकदार कंपनीचे शेअर्स खरेदी करू शकतील.
याशिवाय, जेव्हा कंपनी आपले भांडवल वाढवण्याच्या उद्देशाने तिच्या राखीव निधीमध्ये बोनस शेअर जारी करते,
भारतात बोनस शेअर जारी करणाऱ्या कंपन्यांची यादी
कंपनीच्या
वेबसाइट किंवा BSE/NSE वेबसाइट किंवा MONEYCONTROL.COM वेबसाइटला भेट देऊन
तुम्ही सहजपणे तपासू शकता की कोणती कंपनी बोनस शेअर जारी करणार आहे –
बोनस शेअर – घोषणा आणि क्रेडिट तारखा
बोनस शेअर्सची घोषणा झाल्यानंतर लगेच बोनस शेअर्स दिले जात नाहीत, उलट बोनस जाहीर होण्यासाठी आणि प्रत्यक्षात डीमॅट खात्यात जमा होण्यासाठी थोडा वेळ लागतो , जो तुम्ही या प्रकारे समजू शकता –
१. बोनस घोषणेची तारीख: बोनसची घोषणा या तारखेला केली जाते,
2. रेकॉर्ड तारीख; ही
ती तारीख आहे ज्या दिवशी कंपनी तिच्या अकाउंट बुक्समध्ये पात्र
शेअरहोल्डर्सची यादी तयार करते, म्हणजे रेकॉर्ड बुक्स, ज्यांना बोनस शेअर्स
द्यायचे आहेत.
3. माजी-बोनस
तारीख: ही तारीख रेकॉर्ड तारखेच्या 1 किंवा दोन दिवस आधीची तारीख आहे आणि
या तारखेला ज्यांच्या खात्यात शेअर्स आहेत त्यांनाच बोनस शेअर्स दिले
जातात,
4. बोनस शेअर क्रेडिट तारीख: ही ती तारीख आहे ज्या दिवशी प्रत्यक्षात दिलेले बोनस शेअर्स शेअरधारकाच्या खात्यात जमा होतात.
आशा आहे,
या पोस्टमुळे तुम्हाला बोनस शेअर्सबद्दल समजण्यास मदत झाली असेल, तुम्ही तुमचे मत खाली टिप्पणी विभागात लिहू शकता.
पोस्ट वाचल्याबद्दल धन्यवाद